Arap Köy 276, Bektaşağa 139 Yıllık Yerleşim Yeri Olabilir mi?

Kasım 1881. İskan Edilen ve Edilmeyi Bekleyen Muhacirlerin İskan Yerleri ve Nüfus Dağılımı.Kynk.Derya Paşaoğlu

Kaynaklarda Bektaşağa

“Hatırladıklarımı da unutmadan” diye yazmaya başladığımda kafama en çok takılan sorulardan biri, Bektaş Ağa kimdi? sorusu idi. Arap Köy adı nereden geliyordu?

Kulaktan kulağa gelen hikaye şuydu; “Thamate Jajiy yerleşmek için köye geldiğinde, koyunlarını otlatan Bektaş Ağa isimli biri ile karşılaşıyor” ve “Bektaş Ağa, uzun boylu, ak sakallı, hoş sohbet biri.”

Araştırmalarımda bu tanımlama Batumlu Yesari Baba’ya uyuyordu. Ancak, bunu teyit edecek başka bir kaynak bulamadım.  

Hikmet Tosun’un, “Sinop’un Manevi Mimarlarından Batumlu Yesari Baba” makalesinden;
“Batumlu Yesari Baba 1803 yılında Batum da doğmuş, çocukluğunu burada geçirmiş ve çok iyi medrese eğitimi almıştı. Mesleği icabı Anadolu nun birçok yöresini gezmiştir. Gezileri sırasında Hacı Bektaşi Veli Tekkesi ne bağlanmıştır. Gerçek adı Mehmet olup Yesari lakabıyla anılır olmuştur. Yesari kelime anlamı olarak “zengin, varlık '' ve “solak '' anlamlarına gelmektedir. Solak olmasından dolayı bu lakabı aldığı konusunda uzmanlar görüş birliği içindedir. 
Batumlu Yesari Baba uzun boylu, zarif ve ince konuşan, hoşsohbet bir kişiydi. Çok iyi saz çalar ve iyi bir sairdi. Bu özellikleri onun kısa sürede sevilmesini sağlamıştı. 

Batumlu Yesari Baba, Hacı Bektaşi Veli Tekkesi nde iki-üç sene hizmet ettikten sonra Dervişlik rütbesine ulaşmış, on iki buçuk sene kadar Hacı Bektaşi Veli Tekkesi kiler evinde dervişlik yaparak “Baba '' payesine yükselmiş ve 1874 tarihinde türbedar olmuştur. Merkez tekkedeki türbedarlığı sırasında sık sık Sinop a gelerek Bektaşiliği Sinop ta yaymıştır. Kastamonu ya giderek orada da vaazlar vermiştir. Son yıllarını Sinop ta geçirmiş ve postnişinlik yapmıştır. 1880 (Hicrî 1297) yılında 78 yaşında vefat etmiştir. Müritleri Zeytinlik civarındaki türbesiyle birlikte bir de tekke inşa ederek faaliyetlerini sürdürmüşler ve bu tekkeye Batumlu Yesari Baba nın ismini vermişlerdir.”

Bu makalenin altına yapılan şu yorum dikkat çekici; 

ALI EREN SİNOPTA BEKTAŞİLİK.-27.11.2013

“Sinopta Bektaşiliği kuran ve yayan adam. Hacı Bektaşi Velinin yakın dostu Yesarı BABA fikirleri ile sürgüne gönderilmiş. zaman zaman tutuklanmış zindanlara atılmış.  Sinop’a giremediği zamanlar BEKTAŞAĞA KÖYÜNDE SAKLANMIŞ. Şimdi sevenleri de mezarını ziyaret edemiyor. NEDEN ACABA?”

http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=2417

Sinop Alevileri ve Asimilasyon - Mustafa Cemil Kılıç

Sinop Merkez ilçeye bağlı “ Bektaşağa “ köyü de bu hususta dikkat çekici bir veri oluşturmaktadır. Günümüzde, bu köyün halkı tümüyle Sünni’dir. “Bektaş” sözünden hareketle bu köyde, Alevi tarihine ilişkin izlerin en azından köyün isminde mevcudiyetini sürdürdüğünü söylemek olasıdır. Bektaş obası bir Türkmen obasıdır. Bektaş sözü de Türkmence / Türkçe bir sözdür. Bektaşağa sözünün Bektaş obası Türkmenleriyle ilgisi araştırılmaya değer bir konudur.

Kynk: http://www.alevi-frankfurt.com/haber/datum/2009/09/23/sinop-alevileri.html

Araştırdığım kaynaklarda,  “Arap”ve "Bektaş" kelimeleri ;

1- İbrahim Güler’e ait araştırma.
2- Derya Derin Paşaoğlu araştırmada. 93 harbi ile gelen, iskan edilen yerleşim yerleri arasında “Arap” ve " Bektaş" geçiyor.

3- Süreyya Kandemir amcamızın 1994 yılında kaleme aldığı Hayat Hikayesinde, “ Ailenin 10. Çocuğu olarak 1933 Sinop ilinin Arap Köyünde doğdum. Bugün Bektaşağa Köyünün bir mahallesi bulunan Arap Köyü öncesinde bugünkü Bektaşağa köyünden ayrı –bağımsız- bir köydü. Cumhuriyet döneminde yine bağımsız bir köy olan Bektaşağa ile birleşti.        
O zamandan beri de Bektaşağa köyünün bir mahallesidir.”

4- Tsey Eşref BAŞ’ın 2007’de yaptığı “Hatip İsmail “ derlemesinde de Arap Köyü şöyle geçiyor; “Yıl 1930, Bektaşağa mahallesinden Topriş İlyas adlı bir genç, Arap Köyü mahallesinden Hakunaj’ın kızı Hatice’yi kaçırdı. Kızı Taypaklı köyünde Wünaroko Durmuş Kahya’nın evinde sakladılar. Arap Köyü mahallesi insanları silahlandılar ve Taypaklı Köyünden kızı geri aldılar. 
Bu olay sonrası iki mahallenin arası açıldı. Arap köy ayrı bir muhtarlık talebinde bulundu. Hatip bu duruma müdahale etti. Altı ay gibi ayrı kalan bu akraba iki mahalleyi tekrar barıştırıp tek muhtarlık haline getirdi.”

5- İçişleri Bak. Nüfus ve Vatandaşlık İ.G.Md. Alt Üst Soy Belgesine göre; annanemin (Şaziye Erdoğan'ın) ve Kardeşi Kazım Altay'ın babası (Hacı İbrahim ve Lesbuğa’dan doğma) İsmail Erdoğan 1880 Arap doğumlu. (Cilt21,Haneno103,Sırano1)

XVIII. Yüzyılda Aile: Sinop Örneği / Doç. Dr. İbrahim Güler

XVIII. yüzyıla ait Sinop'u konu edinen elimizde sadece iki "Şer'iyye Sicili" vardır. Bunlardan biri H.1149-1152 (M.1733-1736 ) diğeri  H.1157-1160  (M.1741-1744) yıllarını içermektedir. 

Osmanlı devrindeki Sinop'a ait diğer "Şer'iyye Sicilleri",  XIX. ve XX. yüzyıla ait olanları hariç yoktur. 

Bu durum, kronolojik olarak, Sinop şehrindeki ailelerin gelişimini izleme olanağından bizi mahrum etmektedir. Bununla birlikte, elimizdeki defterler Sinop'ta aile yapısını ortaya koyabilecek bazı bilgiler içermektedirler. Bu nedenle elimizdeki defterler, Sinop'taki aile yapısını belirlememizde temel teşkil etmiştir.

17 Sinop'un Karasu nahiyesine bağlı Şahaneköy adlı köy sakinlerinden iken ölen Arab Mehmed (veya Arab Ahmed bin Receb bin Hasan), Meryem adındaki ölen ilk eşinden sonra, Hadice binti Nasır Kethüda Hatun'la evlenmişti.. 

35 Arap mahallesinden iken diyar-ı aherde ölen Merağde binti Acı Dimitri adlı hıristiyan kadının Lefter ve Desni adlı çocukları için, babaları Acı Kiryaku veled-i Bedek yaşıyor olduğu halde, işlerinin görülmesi maksadıyla, Sinop Mahkemesi'nce (Kıbel-i şer'-i mutahhara'dan), bu görevin üstesinden gelebilir bir insan olduğunu şahitlerin ifade etmelerinden sonra, anneanneleri "vasî" tayin edilmişti.

Kynk:  https://www.altayli.net/xviii-yuzyilda-aile-sinop-ornegi.html