Çerkes Muhacirlerden Çerkes Hacımafoğlu Hasan 1884

Tuncay Sakallıoğlu'nun çıkmasını beklediğim kitabı.

Haziran 2019. Çerkes Hacımafeoğlu Hasan'ın mezarı

Rakımı 1200 m. civarında, güzel bir köyümüz

Tuncay Sakallıoğlu Hocam ile

Köprübaşında Yıldız'lar ile..

“Bugün, geçmişini merak eden ve keşfe çıkan gençler, söz konusu aile hikâyelerini anlatmaları için toplumun yaşlılarını zorlamakta ya da kendi ailelerine ait özel arşivlerde küçük araştırmalar yapmaktadırlar. Denilebilir ki, Çerkes yaşlıları, sürgün hafızasını aktarmaya dayalı toplumsal görevlerini yerine getirmemekte, daha çok kültür, gelenek, görenek ve davranış biçimlerinin aktarımı üzerinde durmaktadırlar.”

26 Haziran 2019

Kafkasya'dan Anadolu'ya sürgün yıllarına ait soy ağacımızdaki nüfus kayıtlarında geçen isim, Hacımaf 'in izinin peşine düştüm.
Babamın 1973 yılında yaptığı soyağacı tablosu beni Kastamonu, Devrekani, Belovacık, Karaoğlan mahallesi götürdü. Bu tablodaki bilgiler göre; Mahmut Kahya’nın babası Eztemur dedemiz Cetevhaje ismi ile anılan ailenin nüfus kayıtlarında Mecabis diye geçen (Micas) hanım ile evli idi. Eztemur’un babası Hacimaf’ın mezarı burada olabilir mi merakıyla düştüm yola..

Bendeki nüfus ve babamdan bana intikal eden bilgilerinde;

Babam Dilaver (1933-2005)

Dilaver’in babası Şahin (Bektaşağa 1899-1977)

Şahin’in babası Mahmut (Çerkeztan 01.07.1871 - 02.03.1944)

Mahmut’un babası Eztemur  (Çerkeztan  01.07.1814 -17.03.1907)

Eztemur’un babası Hacımaf, annesi Havva.

* Eztemur -Mecabis'den doğma bir kız, üç erkek çocuk olmuş.

** Babam Vozdemir yazmış ama bu isim Mahmut Kahyanın mezar taşında yazdığı gibi EZTEMUR olacak. 

*** Eztemur dedenin mezarı kuvvetle ihtimal ve yaşayanlardan Necmiye Aldemir ve İlyas Özdemir'den aldığım bilgiler ile Bektaşağa Köyünün ilk mezarlığında. 

03- Mahir Yıldız (ölü) Vezirköprü / Köprübaşı Köyü

03.1- Mahir Yıldız ( Hacımafoğlu Eztemur'un kardeşinin oğlu ) (Vezirköprü /Köprübaşı Köyü)

 * Mehmet Yıldız notu: Vezirköprü nün Köprübaşı köyünün kurucusu Şınaho (Nasuhoğlu Ahmet) kurulduğu yıllarda köyün adı (Şınahohabl) Şınahoların Köyü olarak bilinirdi. Babamdaki Mahir adı, Mehmet Abinin notunda Ahmet olarak düzeltiliyor.

04- Erkek  (ölü)  ( Ürdün’de olduğu tahmin ediliyor)

* Acaba, 04 kodunda geçen Cevat Çetinkaya Abinin Armutluyazı'daki büyük dedesi Osman olabilir mi?

Kulaktan duyma bilgiler ile hadi bakalım çık işin içinden..!

Yolculuk öncesi haberleştiğimiz ve yazıştığımız Tuncay Sakallıoğlu ile Şahmeran Konak Otelde buluştuk.

Tuncay Hocam, Osmanlıca bilgisi ile önüme düşerken yaklaşık 1200m rakımlı Karaoğlan köyüne ulaştık.
Köy mezarlığında bir kısmı sadece taş yığını. Baş taşlarında "Hacımaf" adını aradık. Yok.

Köy mezarlığın dışında, elli metre  kadar aşağısında yine bir taş yığını ve bir baş mezar taşı bulduk.
Kalbim güm güm atıyor.. Yıllardır adını duyduğumuz "Hacımaf"  olabilir miydi? 

Tuncay Hocam okumaya çalışıyor; " Çerkes muhacirlerinden Çerkes Hasan Hacımafko.." (!) Hasan? Iyi de, bendeki nüfus kayıt bilgilerinde Hasan isimli biri yoktu ki!? Tuncay Hocam mezar taşındaki birikmiş yosunları temizleyerek tarihi de okumaya çalışıyor; Okuyabildiğim kadarı ile bu mezarda yatan kişi ; “ Çerkes Muhacirlerden, Çerkes Hacımafeoğlu Hasan 1884 “ diyor.

Tuncay Hocam' in ağzının içine bakıyorum, o tecrübesini  ile, "Telafuz değişiklikleri, Adigabze-Türkçe -Arapca çeviri kıtlığı, lakaplar, resmi- gayri resmi isimler olabiliyor” dedi.
Mahmut Kahya' nın dedesi olabilecek (!) bir Hacımaf buldum sonunda.! 
* Araştırmalarımda Bektaşağa Köyü nüfusuna kayıtlı askeri kayıtlarda                              iki  "Hacımafoğulları "  buldum. Biri, Dokuz Hacımafoğlları, diğeri Terkoz Hacımafoğulları. Her iki şahısta Kerevizdere Muharebesinde (1912-1913) şehit düşmüşler. Ailemiz ile bağlantılarını kuramadım.

Karaoğlan köyünde 7-8 hane, 5-6 kişi kalmış. 88 yaşlarındaki Niyazi Amca ile sohbet ettik. Sinop'tan, Bektaşağa 'dan soyumu araştırmak için geldiğimi öğrenince sevindi, hüzünlendi, daldı gitti.
Yetinmedik Keti'lerin oturduğu mahalleye gittik. Şazimet ninenin mavi-beyaz boyalı evine gittik. 91 yaşındaki nineyi annaneme benzettim. O da heyecanlandı, sevindi.

Hava güzeldi.
Bizimkilere ' Hadi sizi Köprübaşındaki akrabalarımızın yanına götüreyim ' dedim. Yaklaşık 40 yıl sonra!!
Köprübaşındayiz.
Mustafa Yıldız 'ı gözlerinden tanıdım. Bizimkilere "Sesinizi çıkarmayın, ben buna biraz eziyet edeceğim " dedim. Mustafa çayları getirdi, şekeri beğenmedim. Bal- hurma getirdi, çayın suyunu beğenmedim. Su getirdi, bu Köprübaşı ‘nın suyu değil dedim..!!
Abisi imiş Ali Osman yan masaya oturdu." Buralı misiniz ? Diye lafa girdik. Mahir Yıldız 'ı tanır mısınız? Tabi. Bozkurt Yıldız 'ı tanır mısınız? Tabi. Mehmet Yıldız ı tanır mısınız? Çok iyi..
Benim geldiğim yıllarda Mustafa ve Osman Yıldız ile karşılaşmamıştık.
Önce Bozkurt Abiye, sonra Güler yengeye.. Ahmet Yıldız yoldaymış. Bekledik. Geldi. Anılar..
Çocuklar, çocuklarımız..Keşkeler..
Mutlu oldum, mutlu ettiğime de inanıyorum.
Mazimiz bir, kökümüz bir, hasretimiz bir, sevgi ve saygınız bir. Değerleri, bıraktığımız gibi bulmak, bulduğumuz gibi bırakmak..
Ömrümüz olsun.!

Ali Küçükdemirci Enginciğim tebrik ederim başarılar

Muharrem Uğur Engin benim damat da Çerkez Annesi Samsun Ladik den gelmeler Babası da Bilecik Bozhöyük den

Baytema Engin Özdemir Muharrem Uğur  Elok'a iyi bak.. gerisi kolay.

Muhittin Gürgüç Allah tüm geçmişlerine rahmet eylesin
Çerkezler arasında büyüdüm . Deden dahil. Karımda Çerkez. Rahmetli bacanağım Hayri Domaniç. Türkiye Çerkez dernekleri başkanı idi. Ben Annenin ellerinde büyüdüm. Örf ve adetleriniz daim olsun.(Kabartaylar başka)

Baytema Engin Özdemir Muhittin Gürgüç  Abi, yaklaşık 6-7 senedir geriye dönük yazılı belge bulmak için uğraşıyorum. Çerkeslerin yazıp- çizmeyi pek beceremediklerini gördüm. Mezar taşlarındaki kayıtlarda yazım hataları, günlük yaşamdaki üslupla uyuşmazlık vs araştırmayı çorba edip çıkarıyor. Bulduğum en ufak bilgiyi teyit etmek için günlerce uğraş vermek zorunda kalıyorum.

Muhittin Gürgüç Baytema Engin Özdemir Arayacağım bende değerli belgelerin(rahmetli bacanağımda) olduğunu zannediyorum sana yardımcı olacağım internette bak, Hayri Domaniç

Faruk Belovacikli Biz soyismimizi o köyden alıyoruz. Bizim oradaki akrabalarımızın soy ismi Dişbudak.

Baytema Engin Özdemir Faruk Belovacikli Kulağını çınlattık. Tuncay Beyde konuşkan bir arkadaş. Belovacik- Karaoğlan Mahallesine giden yol oldukça kötüydü. Geri dönmek bile aklımdan geçti. Ama inat ettim. İyiki de etmişim. Valla filmlerden izlediğimiz Isviçre dağları halt etmiş. Benim gezdiğim mezarlıkta Kalafatoglu ve Bekle soyadları vardı.

Faruk Belovacikli Sanırım bizden önce yerleşeler. Tarihten öyle anlıyorum. Ama hala köyün muhtarı bizim akrabamız.

Irem Hacimafko Baytema Engin Özdemir Cok Teşekkürler bilgiler için.

Mehmet Muharrem Demircan Hajmafko sanırım aile adı. Armutluyazı Köyünde de var bu aile bildiğim kadarıyla.

Irem Hacimafko Mehmet Muharrem Demircan Evet benim sülalem.

Mehmet Muharrem Demircan İrem Hanım Armutluyazı’daki Hajmafko aile adı mi sülale adı mi bilginiz var mı ? Bildiğim kadarıyla Hajmafko sülale olarak Hatukaylar’ da var.

Baytema Engin Özdemir Araya sora bir Hacımaf ( bizim resmi nüfus kayıtlarında böyle yazıyor) mezar taşı buldum. Yazılış;  Hajmafko-Hajmafeko gibi değişiklik gösterse de öte yandan yine bizdeki bilgilere göre Hacımaf 'un oğlu ve babamın dedesi olan Eztemur'un Belovacik'tan evli olduğunu biliyoruz. Ne yazık ki Eztemur'un mezarını bulamadık. Hoş seneye belki Hacimaf'in mezarını da bulamayabiliriz bu gidişle.

Baytema Engin Özdemir Yine bu araştırmalarımda öğrendiğim kadarı ile " Hacı" ile başlayan (artık lakap mı, kişi ismi mi? bilmiyorum) hacıya giden veya hacı ya gitmeye hevesli olan kişilere deniyormuş. Bu olasılık bana biraz zayıf geldi. Çünkü adam zaten fakirlikten çıkmış 1200m rakıma yurt edinmiş. Hacıya parayı nerden bulsun?

Mehmet Muharrem Demircan Evet Engin abi Hacca gitmiş olanlara deniyor. Yakın zamana kadar da bu şekliyle kullanılırdı bizim köyde. Hajbekir, Hajmusa aklıma gelenler.

Tuncay Sakallıoğlu Hacımafe ailenin en büyüğü ve en meşhuru ( muhtemelen Kafkasya'dan intikal eden bir isim ) Hacımaf'ın soyu onun adıyla anılarak lakap haline gelmiş, kendisinden sonra gelen bütün kuşaklar Hacımafeko lakabıyla anılır olmuş. Yalnız aynı lakabı taşıyan farklı Çerkes sülaleleri olması da mümkün. Mesela Belovacık Melboh mahallesindeki Melboh sülalesi ile benzer lakap taşıyan Ubıh, Şapsığ vs. Çerkes sülaleler biliniyor. Mevcut bilgilerle bunlar arasında illiyet bağı kurmak çok zor.

Cevat Çetinkaya Evet arkadaşlar Armutluyazı’da Abzah, Neşko, Pişmafko, Zarbeyko, Atlako ve daha birçok sülale gibi Hacımafko'da bir sülaledir. Irem benim kuzenimin kızıdır.

Baytema Engin Özdemir Cevat Çetinkaya Abi söz uçar yazı kalır diyelim. Sen sendeki bilgileri yazarsan sevinirim. Ne varsa; isim, doğum-ölüm tarihleri, doğum yerleri vs.

Baytema Engin Özdemir Tuncay Sakallıoğlu belki bir illiyet bağı kurmamıza yardımcı olur

Tuncay Sakallıoğlu Belovacık Karaoğlan mahallesi mezarlığında yaptığımız araştırmada yazılı olarak günümüze ulaşan bir mezar taşında; “ 1884 yılında ölen Çerkes Muhacirlerden, Çerkes Hacımafeoğlu Hasan ”  ifadesi okunuyor. Engin hocamın soyu da büyük ihtimalle bu aileye ulaşıyor.

Cevat Çetinkaya  Arkadaşlar; ben 1944 doğumluyum . Babam Cemal 1907 doğumlu, onun babası yani dedem Yakup  Çavuş 1880 doğumlu ve dedemin babasının adı Osman’dır.   Ayancık Armutluyazı köyündeki birçok Çerkez sülalesinden biri olan Hacmafko sülalesindenim.Ve şu an bizim (Hacmafko) sülalesinin erkek olarak en büyüğüyüm. Mezartaşı bulunan Hacımafoğlu Hasan’ın Kafkasyadan oğulları ile gelen dedemiz olma ihtimali var.

Mesela bizim sülale, Hacımafoğlu Hasan dedemizin oğullarından biri olan Osman'ın boyuyuz.

Eztemur  ise Hasan'nın büyük oğlu olabilir diyorum ve Özdemir'ın ailesinin de Eztemur'un boyu diye düşünüyorum. Dolayısıyla Hasan'nın büyük oğlu Eztemur ve küçük oğlu Osman.

Bu durumda “Özdemir” sülalesi Eztemur’dan, biz “Çetinkaya” sülalesi de Osman’dan gelme olabiliriz görüşündeyim.

Eztemur'un nüfus kayıtları belli olduğu için Osman’ın Ağabeyisi oluyor. Ne yazık ki Ayancık nüfus binası 1953 senesinde de yandığı için bizim geriye dönük bilgilerimiz yok. Engin Özdemir kardeşimizin bilgileri daha doğru ve güvenli. Ben bu bilgilere dayanarak bu görüşleri paylaştım ve doğruluk payının epeyce yüksek olabileceği kanaatindeyim. Hepinize saygılarımla ve emeği geçenlere teşekkürlerimi sunuyorum.

*Benim elimdeki bilgilerde; Osman ile Eztemur'un kardeş oldukları, babalarının Hacımefko Hasan olduğunu teyid edecek kesin bir bilgi yok. Sağolsun Cevat abi (her belge -bilgi paylaşımında telefon ile arar-sorar-bilgi paylaşır.Ne yazık ki, Cevat Abi'de kendilerine ait sağlıklı nüfus bilgilerine Ayancık Nüfus binası yandığı için ulaşamıyor. Öte yandan, Armutluyazı ile bir bağımız olduğuna dair benim hiçbir duyumum, kaynak kişim bugüne kadar olmadı. 

2017- 2018 Tuncay Sakallıoğlu ile Yazışmalarımız’dan;  

Merhaba Engin Bey, Hacımaf'lar Belovacık Karaoğlan (Hajmafeko) (* Yerleşim yeri ise bu isim ‘Hable’  ile bitmeli idi)  mahallesinden. Bazılarının mezarları Karaoğlan mahallesinde. Ben Belovacık Köyü'nde çok araştırma yaptım, ancak eski hafızanın büyük bölümü günümüze aktarılmamış. Osmanlıca mezar taşlarını da okudum. Karaoğlan Mahallesinde en yaşlı Niyazi amca var. Niyazi Amca Hanugeş nenejden 1864 göçünü bizzat dinleyenlerden ( geldiğinde çok küçükmüş.) Merkez Melboh Mahallesinde bir de asırlıķ çınar Kabardey nise var adı Şazimet Teyze. Abzeh Keti'ler var bir de( Noğey- Çetoe sülalesi) Büyük dedeleri Çetoe İsmail'in mezar taşında da bağlantı belirtilmiş.

Karaoğlan mahallesine gelenlerin bir kısmı İnebolu iskelesinden inen kafileden.
Ben 1864 yılında Küre ilçesinde tutulmuş tutanakları buldum. Kafile İki gemiyle İnebolu iskelesine inen yaklaşık 4bin kişiden oluşuyor. Benim bulduğum orijinal belgelerde ilk kafile 1864 Mayıs ayının sonları geliyor. Bu belgelerde kafile sorumlusu bir Ubıh’ın mührü var. Ayrıca iki Çerkes hocanın adı geçiyor. Bir belge de Devrekani kadısı tarafından düzenlenmiş.

 Muhtemelen Tuapse'den çıkmış gemiler. Peşinden ikinci gemi geliyor iskeleye. Küre'de salgın hastalık nedeniyle bur aydan fazla kalıyorlar. Her gün çoğu çocuk sekiz on kişi ölüyor. Eğer hastalık olmasa hedefleri  Ankara imiş.
Küre’den Belovacık'a kaç aile gitmiş,net bir bilgi yok. Ancak daha sonra aralarındaki bazı kavgalardan dolayı bir kısmı Sinop'a gönderiyor.

* Bu bilgi ( bazı kavgalardan dolayı Sinop'a gönderilmeleri) kafamdaki bazı soruların cevabı olabilecek nitelikte. Belovacık'ta kavgaya karışanlardan biri Eztemur dede ve oğlu Mahmut olabilir.
Çünkü; 
1- Sacide Çelik hala, "Mahmut  dedeniz bu köye geldiğinde sırtında sadece bir çuval vardı" demişti. O kadar fakir ve yoksulmuş (!) 
 2- Mahmut Kahyanın karakteri; sert, hırçın, geçimsiz bir adam olduğu, O'nu görenlerin yolunu değiştirdiği söylenirdi.  

Şu anda Kastamonu'da esnaf olan Ukray'lar Sinop'tan geliyor Belovacık'a. Mesela, köyde en kalabalık olan grup Ubıhlar. Belovacık Merkez mahallesi ( Melbohhable ) Ama şu an yalnızca isimleri var.
Çerkesler serttir zaten. Bir de Thamâde konumunda olanlar. Jante'den (Çerkesce'de başköşe)  kalkmamışlar. Hizmet ayaklarına gitmiş. Tetejler çocuklarıyla doğru dürüst konuşmamış.

Bze (dil) yok. Xek'u (vatan) yalnızca dilde. Xabze ( gelenek-görenek) bir nebze. 

Mehmet Yıldız Mektupları

Bizim sülalenin şu andaki yaşadığı yer ancak genetik benzeriniz yani pehlivan ve sporcu grup Memxeğ de yaşıyorlar Jırakiye ye yakın tanınan birisi Benagoe (pehlivan) Murat Şınaho. Şimdilerde antrenör olarak çalışıyor. Dedelerimizin çıkıp geldiği köy Hacemkohabl yine aynı bölgede fakat yeni adı Dondukovski ve tamamen Ruslar yaşıyor.

Dondukovskaya – Dondukovski- Hacemkohabl

Memet Yıldız Vezirköprü nün Köprübaşı köyünün kurucusu Şınaho (Nasuh oğlu Ahmet) Kurulduğu yıllarda köyün adı (Şınahohabl) Şınahoların Köyü olarak bilinirdi.

19 Şubat, 12:23 

Memet Yıldız Bende Köprübaşlıyım. Şınaholardanım. Ancak, Baklan Köyünde Şınahoların yaşadığına dair bir bilgiye rasltamadım.

19 Şubat, 12:27 

Baytema Engin Özdemir Memet Yıldız Abi, 1 saat senin çizdiğin armayı aradım. Buldum. Buldum ama ne senin çizdiğine, ne de yandaki armayı Abzeh sülale armaları içinde göremedim/ benzetemedim/ bulamadım. Genç kardeşlerimize yanlış/hatalı örnek göstermek istemem.Hangi arma Şınaho'ların yardımcı olur musun? (ekteki senin çizdiğin)

Memet Yıldız Engin bey bazı sülalerin birden fazla armaları olabiliyor bazı nedenlerle sülaleden bir grup ayrılıp başka yerlere taşınıyor ve damgasında değiştirebiliyor . Size çizdiğim damga büyük dedemlerin yarış atlarındaki koşu takımlarında gümüş işlemeli olarak kullandıklarıdır. Maykop yakınlarında Jirakıye Köyü'ndeki Şınaholarda aynısını kullanıyor.

Memet Yıldız Hakurnehabl, Hatekukay, Memxeğ Köyleri arasında